Bismillahirrahmanirrahim

İslam ilahiyatında varlık üç başlık altında değerlendirilir:

1. Vacip(zorunlu) varlık: O Allahtır. Yokluğu düşünülemez olandır. Varlığı zorunlu ve kendindendir. Çünkü O bizatihi mükammel olandır. Herşey ona muhtaç, O hiçbir şeye muhtaç değildir. O varlığının öncesi ve sonrası olmayan aşkın ve yegane mutlak varlıktır.

2. Mümkin varlık: Allah dışındaki herşey,görünür görünmez bütün alemler,kainat ve içindekiler. Bu kategoriye giren  her varlık, varlığını ona borçludur. Bundan dolayıdırki O var edince var olur. Dolayısı ile O nun dışındaki tüm varlıkların varlıklarıda yokluklarıda mümkündür.

3. Mümteni/muhal(imkansız) varlık: Bu mutlak yokluktur ki, Mutlak yokluğun varlığı imkansızdır. Bu kategori farzı muhal bir kategoridir. Vacip varlığı düşünülmesi bile mümkün olmayan mutlak yokluktan yola çıkarak isbat için ihdas edilmiştir.Aslında mutlak yokluk düşünülemez. Çünkü, bu halde onu düşünen aklında yok olması icab eder. Bu olmayacağına göre bu tür yokluk imkansızdır. Farzı muhal, hayatı bir rüya ve yokluk saysak,bu durumda dahi hayatı ve rüyayı görenin varlığını gerçek olduğunu kabul etmiş sayılırız. Allah ile mahlukat arasında varoluş açısından derece değil,mahiyet farkı vardır. Allah var eden varlıktır,bütün diğer varlıklar  var edilmiş mahluktur. İnsan bu ikinci kategoride yer alır. Allah mutlak hakikattır. Varlığı hakikat olan bir şey,farzı muhal,yokluğu matık olarak isbatlansa bile ,yok olmaz. terside geçerlidir.Olmayan bir şey ,varlığı mantıki olarak isbatlansa bile var olmaz. Yok sayan varı yok edemez,sadece yok saymış,dolayısı ile inkar etmiş olur. Var sayanda yokluğu var edemez, sadece var saymış olur, dolayısı ile saçmalamış olur. Yaratanla ,yartılan arasındaki kategorik ayrımıasla göz ardı etmeden, şunu diyebiliriz: İslam aklında Allah cc. bütün bir varlığın merkezinde yer alır. Bir medeniyetin aklı, Tanrı,insan, tabiat hakikatini hangi sıraya göre algıladığıyla tarif edilir. İslam ahlakının bu sıralamada olmazsa olmazı ve ilk sırasında Allah cc.tır. Yunan batı aklında bu sıralama, insan-tabiat-Tanrı şeklindedir. Tanrı bu akılda en ihmal edilebilir olandır. Baskın öğe olan insan, bu akılda tanrılara savaş açıp, onlardan istediğini zorla elde eden bir figür olarak sunulur. İslam aklında ise Allah cc. mutlak ve aşkın varlıktır.(el-Muteal). Alemi yaratan ve yaşatan,yaşamaları için gerekli olan herşeyi yaratan,görüp gözetendir.(el-Aziz, el-Aliy). Seven ve sevilmeye en layık olandır (el- Vedûd). Sonsuz rahmet kaynağı,sınırsız merhamet sahibidir (er-Rahman,er- Rahim). Kendi kendine yetendir(el-Ğaniy). Herşey kendisine muhtaç O hiçbir şeye muhtaç olmayandır (es-Samed). Mülkün yegane malikidir(Mlaik, el-Melik). Kainatın yaratıcısı ve yöneticisidir (Halık, Hallâk,Rab,el-Muheymin). Kendi yasalarının mahkumu değil, Hakimidir. En yüce hükümdarlık makamının sahibidir (Zu'l arşi'l-Mecîd) Rızkı yaratan ve ihsan edendir (Rezzâk)