Bismillahirrahmanirrahim
Allah lafzı sevginin kaynağı;
Allah lafzının kökeni hakkında ,otoriteler farklı görüşler ileri sürmüşler. bu görüşlerin toplam sayısı otuzu bulmaktadır. Allah lafzının türetildiği görüşünde olanlar, bu ismin ilahın belirlilik takısı el ile gelmiş formu olduğu dile getirirler.
El ilah ile, mutlak ilah kasdedilir. El ilah zaman içinde Allah olarak telafuz edilmiş, dillerde böyle yerleşmiştir. Bu ismin türetildiği kök harfleri e-l-h dir. Elehe,mabud bildi,kuluuğunu ona tahsis etti, ibadet etti anlamına gelir. Ancak bu kulluğun esası sevgi olmalıki kelimenin kökenine nisbeti tam olabilsin.Sevgi bu kelime ile kökteş olan tüm kelimelerin ortak anlamıdır. Kelimenin ilk harfi olan elif illet harfi olduğu için ,bazen vav bazende ye suretinde geleceği göz önüne alınarak kelimenin kullanılan formları şöyle tesbit edilir: h-v-l, l-h-v, v-h-l,v-l-h,h-y-l,e-h-l,e-l-h.
Şimdi Halil b. Ahmedin (h.100-175) kitabul ayn isimli ilk lugat ansiklopedisini esas alarak, hepside arab dilinde tedavulde olan ve anlamlı bir kelimeye tekabul eden bu formların ortak anlamına ulaşmaya çalışalım.
1. h-v-l: el-hevl: Kişinin tehdit ve tehlikenin kaynağı, zamanı ve cihetini bilmemesinden kaynaklanan korku ve tedirginlik. mesela gece ve karanlık korkusu. günümüzde ecnebileri nfobi adını verdikleri ruh hali. Kelime bu kökten yola çıkarak tehavil formuyla süs anlamına ulaşmış. Ama bu sıradan bir süs değil,resim heykel ve put gibi içinde ürkütücü bir gizemlik bulunduran kılıç gibi işlevinde dolayı muhatabına korku salan bir süs. Bu yolu izleyerek hevveleti'l-mere'e ifadesine ulaşılır. Bunun anlamı, Alımlı bir kadının giydiği süslü elbise ve takılarla etrafında uyandırdığı sevgi ve hayranlık halesi. el-hevl: hem korkmak hemde kendini beğenmek anlamına gelir Hevvele: hem süslendi, kendine hayran etti hemde korkuttu ,ürpertti anlamına.
2.l-h-v: el-lehv:Seni meşgul eden ,oyalayan ve kendine tutkuyla bağlayan,zevk ve sefa veren şey, oyun ve eylence. El-luha, Ödülün en sevimli ve göz kamaştıcı olanı. lehen, sevmek ve arzu etmek.
3. v-h-l: el-vehel: Çığlık atmak aniden yüksek sesle tepki vermek. Bu çığlık olağan dışı, hatta olağan üstü bir dumu haber verir. bu korkutan bir şey olabileceği gibi hayran eden şaşırtan bir şeyde olabilir.
4.v-l-h: el-veleh:Sevdiğini yitirdiği için aklı başından gitmek.Allah resulu çocuklu köle kadınların yavrusundan ayrılmalarını yasaklarken bu ifadeyi kullanmış olarak geliyor bize.el-milah: insanın içini bayacak kadar neşe ve sevinçle dolduran bir rüzgar türü.
5.h-y-l:el-hâle: Ayın etrafındaki ışık kümesi,ayla. İnsanın içinde hem ürperti hem umut gibi karışık hisler uyandırır.
6.e-h-l:ehl:Kişiye insanların en yakın ve sevgili olanı. ehlul beyt: Ev sakinleri.ehlen(ve sehlen):zımmen; yabancılar arasına değil,yakınlık duyup sizi seven insanlar arasına geldiniz.
7.e-l-h:teelluh:Sevildiği için kulluk etmek ,tapınmak. El-ilah:Sevginin, sevgiyi yitirmekten dolayı duyulan korkunun,azametinden dolayı duyulan ürperti ve endişenin,yüceliğinden duyulan saygının muhatabı olan ve bütün bunlardan kulluğa layık olan
Allah lafz-ı celalinin lugavi köküne ait söz konusu kelirlemelerin bizi götürüp önünde bıraktığı tek anlam vardır: Sevgi. İste bu yüzden tek varlığın yaratıcısı,yarattığını sevgiyle yaratmıştır. Sevgi yaratılışın sırrı ve varoluşun sebebidir. O sevdiği için var etmiş,biz ise var olanı sevmişizdir. O sevince varlık var olmuş,biz ise ancak var olunca sevebilmişizdir.
Allah cc. varlığı kendinden olan,zorunlu olan ,varlığı var olmak için başkasına muhtac olmayan,tüm mükemmellikler kendisine ait olan,tüm noksanlıklardan uzak olan ,tüm hamd ve senalar kendisine ait olan mutlak ve aşkın varlığın adıdır.,Genel kanaate göre Allah ismi, türetilmiş bir isim değilidr.Alemlerin mutlak ve aşkın yaratıcısına âlem olmuştur.El esmaül husnayı oluşturan diğer isimlerin hepsi belli bir köklerden türer ve delalet ettiği mana ile Allahı tanıtır. Fakat Allah ismi diğer tüm isimleri muhteva eder ,kendisinde toplar.
Allahummedeki mim azamet mimi olarak yorumlanmıştır.Bazıları bunun ya: ey nida harfinin yerine geçtiğini ve ya Allah! manasını verdiğini söyler. Bizce Allahumme'deki mim'e arabçanın genel kurallarına uygun olarak cemi mimi anlamı vermekte hiçbir sakınca yoktur. Bu mim,kum(siz),hum(onlar) gibi zamirlerde kuntum sırtum gibi yabancı fiillerde yer alan mim gibi ''cemi'' için olmayıp icma için olsa gerektir. Bu haysiyetle Allah, bütün mükemmelliklerin zatında toplandığı (icma ettiği) mutlak ve aşkın varlıktır.
